پیش از نخست و پس از نخست

نگاهی به آلبوم نخست شعر و صدای منصور مومنی

 

محمدرضا محمدی آملی

 

عصر امروز را عصر ارتباطات نام نهادند. عصری که با شتاب و سرعت انسان‌ها را به هم نزدیک و نزدیک‌تر می‌کند. و ما هرروز شاهد پیشرفت و نوآوری تکنولوژیکی اطلاعات و ارتباطات هستیم. این نوآوری‌ها بی‌تردید در توسعه زندگی اجتماعی و فرهنگی مردم تاثیر فزاینده‌ای دارند و طبعاً زندگی اجتماعی و فرهنگی مردم با رشد تکنولوژی ارتباطات دستخوش تغییر می‌شود.

ادامه مطلب در روزنامه آرمان

دوشنبه  دوم اردیبهشت 1392

 تکنولوژی عصر مدرن همه عناصر زندگی اجتماعی و فرهنگی را تغییر داده است. در کشورهای پیشرفته شکل این تغییر بسیار بیشتر به چشم می‌آید. در آمریکا هر روز از آمار کتاب فروشان سنتی کاسته و بر تعداد کتاب فروشی‌های الکترونیکی افزوده می‌شود. در زمینه چاپ و نشر کتاب از سالیان دورکشورهای توسعه یافته اقدام به انتشار کتاب‌های الکترونیکی کرده‌اند و طبعا روزانه از تعداد کتاب‌های کاغذی کاسته شده است. شک نداریم که دنیای آینده دنیای کتاب‌های کاغذی نیست. صدای پای این تغییر و تبدیل فرهنگی در ایرانِ در حال توسعه هم آرام‌آرام شنیده می‌شود. اما به دلیل فرادا بودن و نبود مرکزیت و مدیریت سامانمند، طبیعتا هر نوع فعالیت نرم افزاریی در جهت توسعه و پیشرفت شکل‌های ارتباطی فراموش می‌شود و هیچ‌گاه به عنوان جریان فعال ارتباطی مطرح نمی‌شود. در سالیان دور احمد شاملو که در همه حوزه‌های ارتباطی و رسانه‌ای چند گام جلو‌تر از همنسلان خود بود شعرخود وغزلیات حافظ و رباعیات خیام و برخی از شاعران بزرگ دنیا مانند لورکا، مارگوت بیکل و.. را با صدای خود در قالب کاست‌هایی منتشرکرد. کانون پرورش فکری کودکان هم در این زمینه به‌صورت پراکنده کارهایی منتشر کرده بود. انتشار آلبوم‌های صوتی در قالب سی دی با شعر و صدای شاعر در دو دهه اخیر رنگ و آهنگ تازه تری به خود گرفت. برخی از شاعران مانند احمدرضا احمدی و زنده یاد حسین پناهی شعر‌هایشان را با صدای خود خواندند و منتشر کردند و اتفاقا با اقبال خوبی هم مواجه شد. برخی از بازیگران مانند پرویز پرستویی و زنده یاد خسرو شکیبایی هم شعر شاعرانی مانند سهراب سپهری و سید علی صالحی و دیگران را خواندند که مردم این شیوه ارتباطی نوین را هم پسندیدند. به تازگی آلبوم «نخست» شعر و صدای منصور مومنی با آهنگسازی فردین کریم­خاوری و از سوی موسسه فرهنگی هنری آوای باربد منتشر شد. این اثر شامل دو سی‌‌دی است که سی‌‌دی اول به اسم «پیش از نخست» شامل ۱۵ قطعه و سی دی دوم به اسم «پس از نخست» شامل ۱۰ قطعه است. اشعار سی‌‌دی «پیش از نخست» گزیده‌‌ای از شعرهای کتاب «پس از گندم» هستند و در سی‌‌دی «پس از نخست» شعرهایی از کتاب منتشرنشده‌ «دوئل با داروین» آمده است. آهنگسازی این آلبوم و نوازندگی سازهای تار، سه‌‌تار، شورانگیز و سه‌تارباس را فردین کریم‌ خاوری انجام داده و نوازنده‌ سازهای تنبک، کوزه، دایره و دف نیز مهرداد کریم‌ خاوری بوده است. هرقطعه از این آلبوم از چند شعر فراهم آمده است. بنابراین شنونده با در دست داشتن این آلبوم حدود ۵۰ شعراز منصور مومنی می‌شنود؛ شعرهای که با جهان و حقیقت جهان و آفرینش و رستاخیز گره خورده است. در میان تعداد اندک آلبوم‌های صوتی شاعران که در این سال‌های اخیر وارد بازار شده است آلبوم «نخست» به چند دلیل دلنواز و گوش نواز است: دلیل نخست شعرهایی است که شاعر هوشمندانه از میان انبوه شعر‌هایش انتخاب کرده است. شعرهایی که می‌تواند با مردم این روزگار ارتباط برقرار کند. این رفتار شاعرناشی از نوعی شناخت جامعه‌شناسانه است. شاعر با هوشیاری می‌داند که چه شعرهایی برای خواندن مناسب است. بی‌تردیدعموم مردم شعر‌های علی باباچاهی عزیز را به‌اندازه شعرهای شمس لنگرودی دوست ندارند. البته این بدان مفهوم نیست که شعر‌های باباچاهی در آلبوم صوتی «امضای یادگاری» شعرهای کم ارزش تری نسبت به آلبوم صوتی «باغبان جهنم» یا «۵۳ترانه عاشقانه» است. بلکه مردمی که هنوز نسبت درستی با جهان مدرن برقرار نکردند به درک درستی از این شعرهای صوتی دست نخواهند یافت. پس انتخاب شعرهای منصور مومنی که حال و هوای شاملویی نیز دارد می‌تواند در جذب مخاطب بسیارموفق باشد و آن چنان که موسسه آوای باربد می‌گوید تاکنون استقبال خوبی از آلبوم «نخست» شده است. شعر‌های مومنی در آلبوم نخست نسبت درستی با زندگی امروزما برقرار می‌کند. شعر‌های او نگاهی به این جهان و جهان دیگر دارد. آفرینش و زن دو عنصر مهم شعرهای مومنی در سی دی «پیش از نخست» است که بر گرفته از کتاب شعر «پس از گندم» است و شعرهای سی دی

«پس از نخست» که بیشتر برگرفته از کتاب شعر«دوئل با داروین» است کاملا با سرشت و سرنوشت انسان امروز گره خورده است. بنابراین معنای شعر وشکل شاعرانه منصور مومنی که خروج از نرم معمول زبان شعر زمانه نیست طبعا مورد قبول مردم واقع می‌شود. البته نباید از نقش ناشر یعنی موسسه فرهنگی هنری آوای باربد بگذریم که با تجربه سال‌ها فعالیت به نیکی دریافته بود که شعر‌های مومنی می‌تواند با صدای شاعر مخاطب زیادی را جذب کند. که چنین نیز شد. دلیل دوم صدای رسا و زیبای شاعرست. صدای منصور مومنی حال و هوای شاملویی دارد. صدای بم و پر منصور مومنی در‌‌ همان ابتدای شنیدنِ قطعه اول شنونده را مجذوب خود می‌کند. صدایی که با تکیه‌ها، سکوت‌ها و آکسون گذاری‌های دقیق معنی شعر را به ذهن شنونده انتقال می‌دهد.‌گاه صدای شاعر بلند می‌شود و‌گاه کوتاه کوتاه تا بتواند حس کلمات را به خوبی ادا کند. در کتاب رستاخیزکلمات شفیعی کدکنی که به تازگی خواندم سخن از اصطلاح «زائوم» به میان آمد. زائوم با دلالت زبانی به سوی شعر رفتن است. نوعی ترکیب اصوات زبان به‌صورتی آزاد که به گونه‌ای عهده داربیان عاطفی است. شعرهای مومنی در این آلبوم‌گاه از این ویژگی صوتی بهره‌مند است. این مهم در شعرهایی که زبان شعر میان زبان رسمی و محاوره در نوسان است بیشتر احساس می‌شود. موسیقی کلمات و اصوات و حتی موسیقی جمله همراه با صدای خوب شاعر نوعی بیان عاطفی را به ذهن شنونده منتقل می‌کند. دلیل سوم آهنگسازی هنرمندانه فردین کریم خاوری است. موسیقی در آلبوم‌های صوتی شعر کارکرد مضاعفی دارد. پیوند استوار میان کلمات و موسیقی برای رسیدن به فهم تازه از شعر بسیار مهم است. به همین دلیل وقتی شعرهای منصور مومنی را دوباره می‌شنویم آهنگ‌ها تاثیر معنایی متفاوت‌تری از خود بر جا می‌گذارند. معناهای دریافتی در هر نوبت تغییر می‌کنند و این ناشی از آهنگسازی خوب این آلبوم است که ما در هر بار شنیدن با جهان تازه شاعرانه‌ای روبه‌رو می‌شویم. بنابراین چند بار شنیدن آلبوم نه تنها خسته کننده و آزاردهنده نیست بلکه بر شوق و ذوق شنونده می‌افزاید به این دلیل ساده که فردین کریم خاوری براساس شعر‌های مومنی آهنگسازی کرده است. آهنگ‌های آلبوم «نخست» متناسب با شعر است. حتی افکت‌ها هم متناسب با مضمون شعر انتخاب شده است. صدای باران و شرشر آب به خوبی حس شاعر را به ذهن شنونده منتقل می‌کند. بنابراین نباید نقش مهم آهنگسازی کریم خاوری را در استقبال مخاطبان نادیده بگیریم.

---