یک اتفاق ساده

یک اتفاق ساده

نگاهی به کتاب  گفت و گو با  شاعران معاصر . گیردهاردی تیکو و علیرضا انوشیروانی

نوشته ی محمدرضا محمدی آملی

نشریه جهان کتاب  شماره 6 و 7 شهریور _ مهر 1392  صفحه 22 و 23

رستاخیز کلمات درخانه وجود

رستاخیز کلمات درخانه وجود

نگاهی به کتاب «رستاخیز کلمات*» اثر محمدرضا شفیعی‌کدکنی

محمدرضا محمدی‌آملی

کتاب «رستاخیز کلمات» تالیف دکتر محمدرضا شفیعی‌کدکنی درس‌گفتارهایی درباره نظریه ادبی صورتگرایان روس است که به‌تازگی انتشارات سخن آن را منتشر کرده است. این کتاب به دکتر حسن انوری، پدیدآورنده فرهنگ سخن در آستانه هشتادمین سال تولد استاد تقدیم شده است؛ کتابی جامع که ابعاد مختلف این نظریه را با نگاهی تطبیقی بررسی کرده است. کتاب «رستاخیز کلمات» دارای ساختار تالیفی و تبویب موضوعی به شکل علمی نیست و همان‌طور که روی جلد کتاب آمده درس‌گفتارهای مولف از سالیان گذشته تا امروز است.

منتشر شده در روزنامه شرق 4 شهریور 1392

یک اتفاق ساده

                   
محمدرضا محمدی آملی

نگاهی به کتاب :گفت و گو با شاعران معاصر
گیردهاردی تیکو و علیرضا انوشیروانی
انتشارات آرشام : 1392

روایت اول :
انتشارات مزدا mazdu publishers در کوستامزا  costamesa در سال 2004 کتابی دو زبانه  با نام "گفت و گو با شاعران معاصر ایران"  با لوح فشرده  به دو زبان  فارسی و انگلیسی  به چاپ رساند. این کتاب  شامل دو گفت و گو تقریبا مفصلِ هاردی تیکو ایران شناس هندی تبار با شاعران بزرگ  ایران در دهه چهل شمسی است .

این کتاب پس ازآن که در آمریکا  منتشر شد نسخه ای از آن به دست زنده یاد استاد ایرج افشار در ایران رسید و او آن نسخه  رادر اختیار دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی قرار داد . استاد شفیعی کدکنی با درایت و هوشمندی به ارزش و اعتبار این گفت و گو پی برد و به دکتر مرتضی کاخی پیشنهاد داد تا مقدمه های کتاب را که به زبان انگلیسی بود ترجمه ومتن گفت و گو  را ویرایش کند . حاصل این کوشش کتابی شد با نام " گفت و گوی  شاعران " که با  ترجمه، ویرایش و تنظیم  مرتضی کاخی از سوی انتشارات زمستان  در سال  1384 منتشر شده است .

 این یادداشت با تلخیص در روزنامه آرمان  دوشنبه 14 مردا 1392 منتشر شده است . متن کامل را در ادامه بخوانید

رمانتی سیسم ایرانی و شاعران ایرانی

رمانتی سیسم ادبی  یا بررسی جریان رمانتیک در شعر امروز فارسی نام کتابی است که بهزاد خواجاتِ شاعر  نوشته و  نشر بامداد نو آن را منتشرکرده است . کتاب دارای یک مقدمه و چهار فصل است : فصل اول :  رمانتی سیسم ، تعاریف و اصطلاحات فصل دوم : پیدایش رمانتی سیسم در شعر امروز فارسی  فصل سوم : بلوغ شعر زمانتیک  در شعر امروز ایران  و فصل چهارم :  شاخه بندی  شعر رمانتیک  

سخن‌های دیرینه یادآوریم

محمدرضا محمدی آملی

نگاهی به کتاب "بی گزند  از باد و باران "شاهنامه به نثر ، گزارش کاوه گوهرین انتشارات نگاه ، 1392

این کتاب همان‌گونه که از نامش پیداست گزارشی از داستان­های شاهنامه در همه ادوار تاریخی، حماسی و اسطوره­ای است. دردهه­ های اخیر چند تن ازاهالی قلم؛ هر یک به شیوه و اسلوب زبان خویش شاهنامه­ منظوم فردوسی را به زبان نثر برگرداندند. یکی به بیت وفادار ماند و دیگری به حفظ داستان همت گماشت

ادامه مطلب در روزنامه آرمان چهارشنبه اول خرداد 1392

حضور درهم دهان و زبان

 نگاهی به کتاب « چهره پنهان حرف» یدالله رویایی

محمدرضا ‌ محمدی آملی

رویایی، شاعر است و شعر را با نثر تبیین و تفسیر می‌کند. کوشش او در فهم درست شعر ستودنی است. از این رو نوشته‌های منثور رویایی هم مانند شعر او خواندنی است. تاکنون آثار منثور او شامل نقد‌ها، یادداشت‌ها، مقالات، خاطرات، شطحیات وگفت‌وگوها در کتاب‌های «هلاک عقل به وقت اندیشیدن»، «از سکوی سرخ (مسایل شعر)» و «عبارت از چیست؟ (از سکوی سرخ 2)» چاپ شده است.

ادامه مطلب در روزنامه شرق دوشنبه 23 اردیبهشت 1392

سایه آفتابی شد

نقدی بر کتاب پیر پرنیان اندیش

خاطرات هوشنگ ابتهاج

محمدرضا محمدی آملی

سایه آفتابی شد و گفته‌ها و ناگفته‌های او به بیان آمد تا امروز با بخش دیگری از تاریخ زندگی شاعری که سال‌ها در سایه زیسته آشنا شویم. بی‌تردید بخشی از صفحات تاریخ شعر امروزایران به زندگی و شعر هوشنگ ابتهاج (هـ . الف سایه) اختصاص دارد. در این مختصر تنها دیدگاه سایه را درباره شعر و شاعران امروز براساس گفته‌های ایشان در کتاب پیرپرنیان‌اندیش بررسی خواهم کرد.

ادامه مطلب در روزنامه شرق 19 فروردین 1392

شاعران امروز،شعرِ زمانِ ما

 

محمدرضا محمدی آملی

نگاه اول: سال‌ها قبل در دهه شصت؛ محمدرضا شفیعی‌کدکنی، سفری کوتاه به آلمان کرد. وقتی به ایران برگشت؛ سرِ کلاس درس مکتب‌های ادبی، با اندوهِ تمام گفت: در بلاد فرنگ به علت کثرت منابع نمی‌توان کار کرد و در سرزمین ما به علت قِلت منابع! این واقعیت تلخ نیز همچنان جاری و ساری است. هنوز ما در فقرِ منابع مطالعاتی دست اول به سر می‌بریم. هنوز ما به جز کتابی که سعید نفیسی درباره رودکی نوشته، کتابی جامع و مانع پیرامون زندگی و احوال رودکی سمرقندی نداریم. درباره منوچهری و امیر معزی و قطران تبریزی و...

متن کامل را اینجا بخوانید

منتشر شده در روزنامه آرمان دوشنبه 9/11/91

گفت آمدهایی در شعر معاصر ایران

گفت آمدهایی در شعر معاصر ایران

شعر فارسی همواره مورد توجه طیف های مختلف فکری و فرهنگی بوده است و اندیشمندان از زوایای متفاوت به هنر شعرو شاعر نگریستند . به باور من عمده ی کسانی که از زاویه ی  سیاسی یا اجتماعی و یا روان شناختی شعر امروز را بررسی کردند به نتایج خوبی دست یافتند و نمونه ها در این زمینه  کم نیست مثل کارها ی محمد صنعتی یا آثار خانم آذر نفیسی  و یا دست آوردهای امیر حسین آریان پور و دیگران . در این میان نام فریبرز رییس دانا هم یگانه است . او با اینکه اقتصاددانی رادیکال به شمار می رود با نوشتن مقاله های ادبی نشان داد از هوش تحلیلی خوبی نیز بهره مند است .

گفت آمدهایی در شعر معاصر ایران عنوان کتابی است که  به همت نشر دیگر چاپ و منتشر شد این کتاب از فصل های مختلفی فراهم آمده است . در پیش گفتار کتاب آمده است :

تولید آثار هنری و ادبی را نمی توان صرفا تولید مادی دانست که در نظام انگیزش شود همان حال و هوای کمال گرایی و بت واره گی بورژوازی را دارد گرچه در واقع شماری از تحلیل گران ماده گرا چنین می کنند .تولید کالای مادی کار اجیر شده و کالا شده از سوی صاحبان پول و ابزارهای تولید برای عرضه در بازار و مبادله می طلبد و نه برای مصرف جسم و روح .

نگاه رییس دانا نگاهی مادی و اقتصادی است و طبعا وقتی به شعر نگاه می کند این نگاه به عنوان ابزار مسلط حکم می دهد . تراژدی انتقام اولین مقاله این کتاب است . در این نوشته رییس دانا بر آن است تا بگوید که شعر ما به قتل رسیده است می گوید قتل امری قطعی است اما شماری از مقتولان ناپیدایند و چه بسا ناپیدا می مانند

واین کلام رییس دانا اشاراتی به کشته شدن نویسندگان و شاعران در طول تاریخ از حسنک وزیر و عین القضات گرفته تا گل سرخی ها و مختاری ها  دارد. به باور نویسنده  قتل شاعر قتل شعر است تا امکان رشد و باروری برای گیاهان هرزه فراهم شود اما واقعیت این گونه نیست چون به قول نیما آن که غربال دارد از پشت سر می آید رییس دانا حتما می داند که گیاهان هرزه هرگز نمی توانند جای گل های سرخ و لاله و سنبل و نسترن را بگیرند .

عناوین فصل های دیگر کتاب عبارتند از :

ادبیات و آرما ن خواهی ، بازخوانی جامعه شناسی هنر آریان پور ، نقد حماسه ی در رمز و راز ملی ، تمرین پیروز مند مدارای محمد مختاری ،آرمان رهایی و عدالت ، راز ماندگاری شعر شاملو ، کابوس فصل سرد رویای ستاره سرخ :دیالکتیک شعری فروغ  ، کند و کاو در دو غم سروده ی بم اثر سید علی صالحی ، و شعر های اجتماعی سیمین بهبهانی

رییس دانا شعر سیمین بهبهانی را یک شعر اجتماعی معرفی می کند و می گوید زیبایی شناسی شعری سیمین  مشتمل بر شور انسانی یا تمامی هیجان ها ، عدالت ، اضطراب های فرد که آمیزه ای از مورد و موضوع  شاعر را می سازد  و دیگری چهره ی اجتماعی است

یکی از نارسایی های کتاب رییس دانا زبان غیر پیراسته اوست که خواننده را به هنگام خواندن به شدت آزار می دهد نثر غیر ادبی و گاه شلخته و نامفهوم گاه از اهمیت بار معنایی می کاهد. شاید به این دلیل که او به اندیشه بیش از زبان اهمیت می دهد .