زبان شعر در نثر صوفیه

کتاب  " زبان شعر در نثر صوفیه " اثر شکوهمند  دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی  از سوی انتشارات سخن به قیمت 27500 تومان منتشر شد .  بی تردید  شفیعی کدکنی یکی از قله های ممتاز  فرهنگ و ادبیات ایران معاصرست . دانش  و منش ، هوش و فراست، دانایی و آگاهی و ذوق و سلیقه هنری  به او  این امکان را داده است تا  به درک ممتاز و یگانه ای از شعر دست یابد.

پیران آفتاب

پیران آفتاب 

مقدمه ،انتخاب متن وشرح لغات و ترکیبات و تعلیقات : محمدرضا محمدی آملی

ناشر : انتشارات نگاه 

تجربه عرفانی یک تجربه هنری است . به قول استاد محمدرضا شفیعی کدکنی  عرفان چیزی نیست  مگر نگاه هنری و جمال شناسانه  نسبت به  الاهیات و دین . این تجربه هرچه قدر پاک تر و  زلال تر باشد زبان  آن دلنشین تر و شورانگیزتر خواهد بود. زبان نثر صوفیه  وامدار زلالی و پاکی و راستی مردانی است که با جان نجیب جهان را نگریستند و تجربیات  لذت بخشی را به یادگار گذاشتند. بنابراین هرچه قدر تجربه عرفانی پیران صوفیه  صمیمانه تر باشد  زبان نثر زیباتر جلوه می کند و گاه حتی به شعر پهلو می زند .

کلارا خانس اسپانیایی احمد شاملو ی ایرانی

ادبیات اسپانیولی نسبت نزدیکی با ادبیات ایرانی دارد و این نزدیکی ناشی از نسبت نزدیک فرهنگی است . هرگاه ما شعر و داستانی از شاعران و نویسندگان اسپانیایی می خوانیم به وجد می آییم. به تازگی اسماعیل جنتی عزیز کتاب کامپا دفتر شعر کلارا خانس را  به من داد تا بخوانم . خانم کلارا خانس زمانی که شاملو بزرگ بیمار بود به عیادتش آمد و از آن زمان و بعد ها به همت نجمه شبیری نام او در ایران نامی آشنا شد .

کتاب کامپا شعر های عاشقانه ی کلارا خانس است که شاعر به یاد ولادیمیر هولان شاعر چک آنها را سرود . این دفتر شعررا فرهاد آزرمی و فواد نظیری به زبان فارسی برگرداندند اما نقش نظیری در این کتاب چشمگیر است. کتاب کامپا دو زبانه منتشر شد  ودارای مقدمه و موخره است .

کتاب کامپا با یک سی دی عرضه شد .  این سی دی شامل شعر های شاعری است که به قول اکتاویو پاز دستش به صدای بلند می اندیشد اسماعیل جنتی برخی از شعر های خانم کلارا خانس را با صدای زیبایی خواند.  موسیقی متناسب با فضای شاعرانه در القای مفهوم بسیار کمک می کند تا شعر هایی را که جنتی می خواند در ذهن شنونده تاثیر دو چندان داشته باشد .

با توجه به شرایط زندگی جدید و عصر شتاب و حرکت  بایسته است ناشران به همراه انتشاردفتر شعر گاه کتاب گویا یا همان سی دی ای با صدای خود شاعر یا دیگری منتشر کنند تا امکان استفاده بیشتری از شعر فراهم شود .

شعری از کلارا خانس با ترجمه فواد نظیری

فرود مِی آمدیم

با احساس لحظه یی از هوش رفتگی

و فکر آن که سایه

چشمانم را فرو پوشیده اند

مثل جای نشستن ابدی:

پروازی از پرندگان د رآنجا بود.

شعر اجتماعی فارسی

شعر اجتماعی فارسی

محمدرضا محمدی آملی

دیروز کتابی خریدم که قبل از آن که آن را بخوانم خوانده بودم . کتابی بود متشکل از چندین و چند مقاله با موضوعی واحد که به نام زمینه ی اجتماعی شعر فارسی به همت نیاز یعقوبشاهی  و به کوشش نشر اختران  منتشر شده بود . این کتاب مجموعه مقالات   محمدرضا شفیعی کدکنی است که او در سال های گدشته آنها را نوشته ودر نشریات و کتاب های مختلف  چاپ شده بود . زمان نگارش برخی از این مقالات به سال های قبل از انقلاب برمی گرددو بعضی از این مقالات هم در همین دهه به رشته ی تحریر در آمده بود  .این مقالات برخی درنشریات ، یادنامه ها و یا به صورت کتابی واحد پیشتر منتشر شده بود و طبعا خواننده ی حرفه ای از شفیعی کدکنی انتظار داشت در اثر جدید خود حرف نوو تازه ای بزند یعنی حداقل دو سه مقاله تازه در این کتاب می گذاشت تا خوانندگان پیگیر آثار او با جهان تازه او آشنا شوند . گرچه برای کسانی که آثار شفیعی را نخوانده اند همه ی بخش ها ی کتاب خواندنی اند اما دیدن پاره های زیادی از کتاب صور خیال ، مفلس کیمیا فروش ، موسیقی شعر و ... در این کتاب محل تامل است و بالعکس انتشار مقالات او که کمتر در دسترس مخاطبان عام بود از نکات مثبت کتاب است مثل مقاله انواع ادبی یا مقاله آذری طوسی و نقد شعر . در این کتاب آخرین مقاله به" معنا شناسی نام مجموعه  شعر" اختصاص دارد که من پیشتر آن را نخوانده بودم و حاوی نکاتی ارزشمند برای اهل تحقیق است .

   کتاب زمینه ی  اجتماعی شعر فارسی شامل نه فصل جداگانه است . در فصل اول مباحثی پیرامون شعر کلاسیک فارسی آمده است . فصول دوم، سوم ، چهارم و پنجم  به صور خیال

،شعر سنایی ، شعر انوری و شعر حافظ اختصاص دارد. در فصل ششم مبحثی پیرامون نقد

کلاسیک شعر فارسی است  این فصل مقاله ی  کوتاهی در باره آذری طوسی است و پس  از آن در فصل بعدی مقاله ای آمده است  در باره ی طراز الاخبار که سفینه ای از نظم و نثر فارسی است از رودکی تا نیمه ی اول قرن یازدهم . در این نوشته شفیعی کدکنی به بیمار گونگی سلیقه ی شعری متاخرین به ویژه بعد از عصر تیموری می پردازد فصل هشتم  مشتمل بر سه مقاله در باره اخوان ، فروغ و شعر جدولی است. مقاله آخر که  چند سال قبل در نشریه ی  بخارا  چاپ شده بود از تازگی بیشتری برخوردار است . در این مقاله سخن او با هنرمندان مدرنی است که بدون شناخت از جامعه و فرهنگ و هنر سرزمین خود با  کنار هم نشاندن مجموعه ای از کلمات  و ایجاد ترکیبی جدولی به چیزی به نام دروغین شعر دست می یابند . کدکنی  در این زمینه  به ارباب ذوق مدرن می گوید این در هم ریختگی افراطی نظام خانوادگی کلمات  دلیل انحطاط روح جامعه است در بخش  پایانی مباحثی پیرامون شعر فارسی و عربی آمده که نوشته ی  کوتاه" معنا شناسی نام مجموعه شعر" خواندنی و قابل تامل است .

       کتاب زمینه ی اجتماعی شعر فارسی کتابی است خواندنی اما ای کاش  مجموعه مقالات منتشر شده محمدرضا شفیعی کدکنی در نشریات مختلف  طی پنج دهه اخیر از سال های میانی چهل به بعد  به همت کسی از اهالی ادبیات جمع آوری ، تبویب موضوعی ودر یک مجلد منتشر شود که هم گوشه ای از تحول ادبی و نقد شعر را به صورت عملی نشان می دهد و هم در بردارنده دانش عظیم و گسترده ی کدکنی است . من سال ها قبل در دوران دانشجویی که در ارتباط نزدیک تری با او بودم در صد د انجام  این کار بر آمدم اما شفیعی مرا به تالیف  کار دیگری که در آن روزگار اهمیت بیشتری به اعتقاد او داشت حوالت داد از این رو آن مهم  تا امروز این محقق نشد . با توجه به اینکه بسیاری از مقالات  او امروزه  در دسترس نیست  جمع آوری ،تبویب موضوعی و چاپ آن کمک موثری به ادبیات امروز ما خواهد بود .

گفت و گوی شاعران

گفت و گوی شاعران

سال 1344 برای شعر فارسی سالی خوش یمن و پر برکت بود سالی که فروغ و اخوان و شاملو و سپهری  یا بهترین شعرهایشان را سروده بودند یا در حال سرایش آن ها بودند .آزادهم در اوج فعالیت شاعرانه اش بود  در این سال این جمع پر معنا به همت لعل تیکو در دو نوبت دور هم جمع شدند بار اول در خانه ی فروغ و بار دوم در خانه ی شاملو . اینا چندین و چند ساعت در باره شعر حرف زدند در این نشست ها زنده یاد طاهباز هم بود.اما آزاد در این جلسات نشان داد که جنم شاعری  او هیچ کم از بقیه نیست و نوع سوالات  او نشانه ی تیز هوشی اوست . در این جلسات سهراب مثل همیشه ساکت و آرام نشسته بود . این گفت و گو ها در ایران با ترجمه ویراش و تنظیم مرتضی کاخی از سوی انتشارات زمستان در 142 صفحه چاپ و منتشر شد .