به مناسبت پنجاهمین سال انتشار شعر کوچه مشیری

 شعر کوچه سروده  فریدون مشیری یکی از مشهورترین شعرهای معاصر است که در حافظه جمعی ایرانی ها خاطرات بسیاری را با خود به همراه دارد. اردیبهشت ماه سال ۸۹ پنجاهمین سال انتشار این شعر تاثیر گذار است.

به گزارش سامانه فرهنگخانه؛ شعر «کوچه»، اولین بار در اردیبهشت ماه ۱۳۳۹ خورشیدی در هفته‌نامه «روشنفکر» به‌چاپ رسید. امسال همزمان است با پنجاهمین سال سرایش این شعر عاشقانه.


فریدون مشیری در فاصله سال های ۱۳۳۲ تا ۱۳۵۱ مسئول صفحه شعر و ادب مجله روشنفکر بود. این صفحات که بعدها به نام هفت تار چنگ نامیده شد، به تمام زمینه‌های ادبی و فرهنگی از جمله نقد کتاب، فیلم، تئاتر، نقاشی و شعر می‌پرداخت. بسیاری از شاعران مشهور معاصر، اولین بار با چاپ شعرهایشان در این صفحات معرفی شدند.


شعر کوچه نیز برای نخستین بار در این نشریه منتشر شده و خیلی مورد توجه مخاطبان قرار گرفت.
شعر «کوچه»، به شکلی ناخودآگاه در حافظۀ جمعی ما «شعری مردانه» بوده و هست. انگار حتی اگر نام سرایندۀ آن را ندانیم باز این حس و برداشت را داریم که شعر را مردی در خطاب به معشوق خود سروده است.


ترانه‌هایی که بر اساس این سروده خوانده شده هم بیشتر «مرد‌خوان»، و انگار که با صدای خوانندگان مرد برای شنونده باورپذیر بوده است.

در نمونه‌های مردانه‌خوانِ این سروده اما تفاوت‌های اجرایی بیشتر است. از اجرا به شکل «پاپ ایرانی» کورش یغمایی تا شیوۀ ترانه‌های سنتی احمد آزاد ،عبدالحسین مختاباد و از اجرای ارکستراسیون بیژن بیژنی تا در قالب ترانه‌های کوچه بازاری و به اصطلاح لاله‌زاری آن.
این شعر تنها مورد توجه مخاطبان فارسی زبان قرار نگرفته است، بلکه به زبان های چون انگلیسی ،فرانسه وترکی ترجمه شده است.


البته پس ازانتشار این شعر و بر سر زبان افتادن این شعربرخی فریدون مشیری را به سرودن شعر بازاری و عامه پسند متهم  می کردند.
مهشید مشیری در نگاهی به شعر مشیری در کتاب چهل سال شاعری، شعر کوچه را به عنوان بحث برانگیزترین شعر مشیری و اصولاً تداعی‌کننده نام او با مثالی از حافظ مورد بررسی قرار می‌دهد: یک قصه بیش نیست غم عشق و وین عجب / کز هر زبان که می‌شنوم نا مکرر است. یکی از ویژگی‌های شعر موفق همین است که تکرارش از تأثیرش نمی‌کاهد! چنین شعری به اصطلاح خاصیت قند مکرر را دارد.


مهشید مشیری معتقد است، شعر کوچه به خاطر آهنگین و موزون بودن، در ذهن مردم ما مانده و مورد اقبال آنها قرار گرفته است. و نظر خود فریدون مشیری درباره شعر کوچه این بود که وی همزمان اشعاری مانند «اشکی در گذرگاه تاریخ»، «کوچ» و «چتر وحشت» را سروده ولی این طبع مردم است که باعث شده این یکی را بیش از بقیه اشعارش، بخوانند و بشنوند. در حقیقت این ذائقه و طبع مردم است که خوب با شعر کوچه ارتباط برقرار کرده است.


«شاعر دیار عشق و آشتی» نام فیلم مستندی‌ است که «ناصر زراعتی» در آن به زندگی و آثار ادبی ـ هنری «فریدون مشیری» پرداخته است. در بخشی از این فیلم، شاعر از پیشینۀ سرودن و انتشار شعر «کوچه» می‌گوید و دو خاطره از درخواست علاقه‌مندان برای دکلمه این شعر، که شنیدنی است را نیز نقل می کند.

مشیری در این فیلم می گوید:«بیشترین خاطره‌ام مربوط به دانشگاه شیراز است. همه داد می‌زدند: «کوچه! کوچه!». می‌توانید باور کنید که من شعر کوچه را می‌خواندم، دو هزار نفر هم با من هم صدایی می‌کردند.»

برای اطلاع از آخرین اخبار  سایت فرهنگخانه  می توانید به آدرس www.farhangkhane.ir مراجعه کنید